150301

Het gedicht obstructie, zoals geplaatst op Pomgedichten. Blijkbaar is het gedicht stof voor allerhande wilde interpretaties, trouwens. Meester Wolff sprak althans over ziekenhuizen, abattoirs en zelfs opblaaspoppen, waarvan in de tekst (tweemaal nagekeken) geen sprake lijkt te zijn.

Het doet een beetje denken aan een docent aan D'Witte Lelie, een gerespecteerd neerlandicus, redacteur van een literair tijdschrift ook nog, die tijdens een college in de late jaren '80 zijn studenten vroeg om een interpretatie van het gedicht visser van ma yuan door Lucebert. Voor wie het gedicht niet kent volgt het hieronder:

visser van ma yuan

onder wolken vogels varen
onder golven vliegen vissen
maar daartussen rust de visser

golven worden hoge wolken
wolken worden hoge golven
maar intussen rust de visser

De studenten gingen enthousiast aan de slag. Hoewel de in het gedicht beschreven gebeurtenissen niet lijken te rijmen met de alledaagse gang van zaken in de visserijbranche, was niemand zo onverstandig om met een strikt oceanografische, meteorologische, ornithologische of ichtyologische interpretatie voor de dag te komen. Zelfs op de HAVO werd je destijds nog bijgebracht dat er nooit staat wat er staat.

Wat er precies werd gezegd is niet opgetekend, maar vast staat dat de discussie zich concentreerde rond de onveranderlijkheid van de visser temidden van tamelijk ingrijpende natuurverschijnselen. Ongetwijfeld heeft iemand het over zen gehad, wie weet zelfs over wu wei, over de tyfoon die de veranderlijkheden van het leven symboliseerde, en de visser die desondanks tweemaal in dezelfde rivier zwom, of juist niet, enzovoorts.

Allemaal larie, meende de docent, visser van ma yuan gaat niet over visserij, niet over stormen, zelfs niet over het schilderij waarop het gedicht gebasserd schijnt te zijn. Nee: de golven die wolken worden (v.v.) stelden overduidelijk een atoomexplosie voor. Niks tyfoon, uilskuikens! De nucleaire apocalyps! En die visser die rust niet, hij is dood!

In de kwart eeuw daarna is door tenminste één van die studenten vastgesteld dat de mening van de docent misschien opmerkelijk was, maar niet oorspronkelijk. De explosieve interpretatie van Luceberts visser stamde zelfs al uit de vroege jaren '60. Maar het is hoopgevend dat de tendens om gedichten op spectaculaire wijze te duiden zelfs in 2015 nog springlevend is. En het is fijn om te geloven dat obstructie, in elk geval in dat opzicht, sterke overeenkomsten vertoont met het werk van Lucebert.